Veel mensen dromen ervan om ooit het noorderlicht te zien. En terecht, want het is en blijft magisch. Wat veel minder mensen weten, is dat er nóg een natuurverschijnsel bestaat dat minstens zo indrukwekkend is: de middernachtzon. Het is een ervaring die je kijk op tijd, licht en ritme volledig op z’n kop zet.
Tijdens een familiebezoek in Nederland een paar weken geleden, eind mei, viel het ons ineens op hoe vroeg het daar donker wordt. In Zweden maken we rond die tijd nog een avondwandeling met de hond terwijl het buiten nog volop licht is. Deze periode is oprecht mijn favoriete tijd van het jaar: lange, lichte avonden waarin je eindeloos buiten kunt zijn. En dan te bedenken dat wij nog behoorlijk zuidelijk zitten… Want in het uiterste noorden, daar zien de dagen er tussen eind mei en half juli nog heel anders uit.
Wat is de middernachtzon?
De middernachtzon ontstaat doordat de aarde in de zomer met haar noordelijke kant naar de zon gekanteld is. Hierdoor blijft de zon boven de horizon gedurende een aantal weken in de zomerperiode in gebieden boven de poolcirkel.
Hoe verder je naar het noorden reist, hoe langer deze periode van voortdurend zonlicht duurt. In het uiterste noorden van Zweden, bijvoorbeeld in Abisko, duurt dit fenomeen van eind mei tot half juli. Maar reis je af naar Spitsbergen, dan duurt deze periode wel van medio April tot half augustus!
Tijdens deze periode komt de zon officieel dus niet onder de horizon. Toch verandert het licht wel degelijk. Het wordt ‘s avonds zachter, warmer. Je krijgt als het ware een zonsondergang en zonsopkomst tegelijk, in slow motion. Heel indrukwekkend!
Waar kun je dit natuurfenomeen zien?
De middernachtzon is zichtbaar boven de poolcirkel, dus vanaf ongeveer 66°33′ noorderbreedte. In Zweden betekent dat: vanaf Jokkmokk en verder naar het noorden. In Noorwegen is dit fenomeen zichtbaar vanaf de plaats Bodø.
> Ontdek meer artikelen: Een bezoek aan De Noordkaap in de zomer
Bekende plekken waar je dit kunt ervaren zijn:
- Abisko National Park: een van de beste plekken vanwege het heldere weer en open landschap.
- Kiruna: de noordelijkste stad van Zweden.
- Noordkaap (Noorwegen): het noordelijkste puntje van het Europese vasteland. Hier zie je de zon letterlijk boven de oceaan hangen.. als het daar niet te mistig is tenminste. 😉
- Lofoten: de Lofoten zijn van zichzelf al magisch mooi, zeker als je het combineert met een nachtelijke hike of kajaktocht.
Maar je hoeft natuurlijk niet de populaire toeristische plekken op te zoeken. Vanuit veel plekken kun je de middernachtzon prachtig beleven. Een nachtelijke hike, een kajaktocht of gewoon vanuit een tent op een verlaten strandje of bos: de setting maakt het alleen maar magischer.
Hoe voelt het om de middernachtzon mee te maken?
Tijdens onze roadtrip naar de Noordkaap (in 2019) maakten we de middernachtzon voor het eerst bewust mee. We logeerden destijds op een schapenboerderij in Skibotn en besloten ‘s avonds laat een wandeling te gaan maken, waarbij we uitkeken over een uitvloeisel van het Lyngenfjord.
De foto’s van die wandeling laten niet per se de zon zien, omdat die aan de andere kant van de berg hing. Wat je wel ziet is het zachte licht rond middernacht. De lucht kleurt zacht oranje, roze en blauw.. prachtig! Dat maakte veel indruk, zeker in combinatie met het uitzicht. Ik denk dat deze ervaring het meest bijzonder is geweest tot nu toe, omdat het de allereerste keer was dat we het zo intens mochten beleven.
> Ontdek meer artikelen: Mijn tips voor Rovaniemi (in de zomer)
Enkele dagen later bezochten we de Noordkaap. We sliepen die dagen in een Airbnb in Skaidi, waar een hottub bij zat. Na een lange dag onderweg (en terug) naar de Noordkaap zijn we laat thuis en willen we nog even op adem komen in het warme water. Recht voor onze neus is ze daar: de felstralende zon! Een magisch moment dat ik niet snel zal vergeten.
Gelukkig hebben we dit nog eens mogen beleven in 2022, tijdens een late avond in Rovaniemi. Toen zagen we haar nog net boven de horizon hangen, aan het einde van het middernachtzon seizoen.
Een ander ritme
Een van de meest verwarrende én bevrijdende dingen aan de middernachtzon is dat je interne klok alle houvast verliest. Je krijgt ineens energie om om 23.00 uur nog een wandeling te maken, of om 01.00 uur een boek te lezen op de veranda. Je merkt dat je dagen als vanzelf langer worden, niet omdat je moet, maar omdat het kan. Het licht geeft energie en vergroot je gevoel van vrijheid. Voor mij als avondmens is dat een heerlijk gevoel.
Overigens hoor ik vaak van mensen uit Nederland dat ze het donkere van de winter in Scandinavië moeilijk zouden kunnen verdragen. Hier in het noorden is het voor veel mensen juist andersom: veel mensen ervaren slaapproblemen als het 24 uur per dag licht blijft. Gek genoeg hebben veel stuga’s nauwelijks gordijnen, dus mijn tip zou zijn om vooral een slaapmasker mee te nemen voor tijdens je reis.
Ontdek meer artikelen: Drie weken ongerept natuurschoon in Noord-Scandinavië
Middernachtzon vs. Noorderlicht
Laten we wel wezen: uiteindelijk zijn het twee totaal verschillende fenomenen. Maar allebei zeer de moeite waard. Het Noorderlicht is, ook in het hoge noorden, niet altijd gegarandeerd in de winter. Je moet geluk hebben met de zonneactiviteit en het weer. Maar als het er is, is het spectaculair! Dan weet je vrijwel zeker dat je een prachtig plaatje kunt schieten.
De middernachtzon is in mijn optiek wat stabieler en betrouwbaarder: ben je boven de poolcirkel en is het niet te bewolkt, weet je zeker dat je het gaat zien. Het is minder spectaculair in de zin van “lichtshow”, maar juist indrukwekkend door de stilte, het zachte licht en het gevoel van oneindigheid. Dat kun je niet goed op een foto vangen. Ik denk dat je het vooral moet beleven en merken hoe het je energiehuishouding verandert.
Je hoeft er bovendien niets voor te doen. Het is geen spektakel dat zich in één moment aandient, geen wow-moment of het perfecte plaatje, maar de verstilling. Het is alsof de tijd heel even pauze neemt en jij gewoon door mag leven.
Oh wauw, lijkt me echt ontzettend mooi!