Lappstaden: de grootst bewaarde Sami nederzetting ter wereld

Wanneer je besluit af te reizen naar het noorden van Scandinavië, dan treed je het land van de Sami binnen. Het Sami volk is het enige oorspronkelijke en inheemse volk dat Europa kent en vormt een belangrijke culturele en historische pijler uit de geschiedenis van Scandinavië. Op verschillende plekken in Zweden kun je kennismaken met de cultuur en gebruiken van dit van oorsprong nomadische volk. Lappstaden is zo’n plek: dit kerkdorp is de grootst bewaarde Sami nederzetting ter wereld.

De totstandkoming van Lappstaden

Het is aan het begin van de 17^e eeuw dat in Lapland de eerste kerken gebouwd worden. De kerk van Arvidsjaur werd voltooid in 1607. De kerk wilde de Sami het Christendom en Christelijke leer bijbrengen en als gevolg daarvan werd er een wet opgesteld dat men een minimaal aantal kerkdiensten per jaar moest bijwonen.

Best lastig voor een nomadisch volk, dat voor een groot deel van de tijd rondtrok met hun rendieren. Daarom bouwde men op de route naar de kerk tenten (gåhties of goahties), waarin de sami konden overnachten. Omdat de afstanden in het noorden van Scandinavië sowieso lang kunnen zijn, bouwde de lokale bevolking vlakbij de kerk een aantal hutten waar kerkgangers konden huisvesten tijdens hun bezoek aan de kerk. In Arvidsjaur kwam er een sectie voor de Sami (Lappstaden), een sectie voor boeren en een sectie voor handelaren. Iedere sectie had zijn eigen hutten en vandaag de dag bestaat alleen Lappstaden nog.

Lees meer: Bezoek openluchtmuseum Jamtli: een reis terug in de tijd

In totaal kwamen er 71 van die kerkdorpen, waarvan Lappstaden er één is. Inmiddels zijn er nog 16 over, waarvan Gammelstad in Luleå de grootste is.

Uniek in zijn soort en nog altijd in gebruik

Lappstaden is dus gesitueerd in het centrum van Arvidsjaur en biedt de grootste verzameling bos-Sami hutten in heel Lapland. Je ziet hier vooral veel pyramide vormige woningen, die eigenlijk een combinatie vormen van de oorspronkelijke ronde tenten en de vierkante houten woningen van de Sami. Er staan ongeveer 80 gebouwen, waarvan een gedeelte wordt gebruikt als opslag en een gedeelte om in te wonen.

Lappstaden is nooit gebruikt als permanente bewoning, maar wel als tijdelijke logeerplek tijdens kerkelijke festiviteiten. Denk aan begrafenissen, dopen en huwelijken. Zelfs vandaag de dag is Lappstaden nog in gebruik door het Sami volk. Ieder jaar in het laatste weekend van augustus vindt het Storstämning feest plaats, waarbij Sami elkaar ontmoeten tijdens een bijeenkomst van de Sami association. Er zijn spellen en wedstrijden. Een levendige en positieve vibe dus. Lappstaden is dus niet per se een openluchtmuseum: de traditie leeft hier nog!

Lees meer: Messaure, een verlaten dorp in Noord-Zweden

Onze ervaring

Er worden hier in de zomer diverse rondleidingen gegeven, maar wij kozen ervoor om zelf even rond te dwalen in Lappstaden. Dat kan prima zonder gids, want er staan verschillende borden met uitgebreide uitleg in meerdere talen. Diverse hutten stonden open, zodat je kunt zien hoe men er gebruik van maakt. Ook zaten er een aantal mensen in traditionele kleding met de hand sieraden te maken. Deze sieraden zijn heel opvallend en kom je hier in het noorden overal tegen. Ik vond het zelf erg bijzonder om hier rond te lopen en een stukje cultuur van dit bijzondere volk te ontdekken.

Meer informatie

Lappstaden
Borgargatan
933 31 Arvidsjaur

Lappstaden is het hele jaar geopend en gratis toegankelijk.
Rondleidingen worden tussen 15 juni en 15 augustus dagelijks gehouden om 18.00 uur. Kosten: 100 SEK per persoon. Taal: Zweeds en Engels

Meer leren over de Sami cultuur? Bekijk de site van Visit Lapland voor informatie.