Leer alles over de Sami in het Ájtte Museum in Jokkmokk, Zweden

In het noorden van Scandinavië wonen de Sami. Dit van oorsprong nomadische volk bewoont al duizenden jaren het noorden van Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland. Ze leefden van de rendierenhouderij of de visserij. In het kleine stadje Jokkmokk, enkele kilometers van de poolcirkel gelegen, vind je het Ájtte museum. Dit prachtige museum laat je op verhelderende en interactieve wijze kennismaken met de Samische cultuur in Zweden.

Het Ájtte, Svenskt fjäll- och samemuseum, zoals het voluit heet, is door de uitgebreide verzameling aan informatie en stukken het belangrijkste museum over de Samische cultuur. Daarnaast vind je hier veel informatie over de Scandinavische bergen met hun flora en fauna. Jokkmokks fjällträdgård, een botanische tuin, is onderdeel van dit museum. In die tuin vind je ook twee hutten, zoals we die ook in Lappstaden (Arvidsjaur) zagen. Deze zijn, voor zover ik het begrijp, niet helemaal origineel maar wel helemaal nagebouwd zoals ze er echt uit horen te zien.

In dit museum leer je alles over Sápmi (delen hiervan kennen wij als Lapland), het land en de mensen. Het gaat over leven en overleven in een veeleisend klimaat (met lange en strenge winters!) en omgeving. Het is een verhaal dat zich afspeelt in de wetlands, bossen en bergen van Noord-Scandinavië. Er is geen Samische standaardtaal, maar er zijn een aantal varianten verdeeld over aparte talen. Vanaf de 17e eeuw is de levenswijze van de Samen enorm veranderd: er zijn nog maar enkelen die een nomadenbestaan hebben. Nog altijd is rendierhouderij in Scandinavië bij wet alleen toegestaan voor het Samische volk.

Leuk weetje: Het woord ájtte betekent opslaghut en dat verwijst naar het museum als een opslagplaats / archief voor het Sami cultureel erfgoed.

Het verhaal van de Sami door de tijd heen

Het Ájtte museum is niet heel groot, maar wel op een bijzondere manier opgezet. Vanuit de entree, waar je onder meer een prachtig gedecoreerde Sami tent kunt bekijken, loop je door een lange gang waarin je kennis maakt met een aantal mensen die Sápmi, het land van de Samen, in de loop der jaren bewoond hebben. Van de rendierjagers die echt nog als nomaden leefden, tot de huidige leefwijze. Hoewel men oorspronkelijk weinig sporen naliet, werd het leven van de mensen hier steeds beter zichtbaar in de natuur. Zoals overal ter wereld.

Lees meer:  Bezoek Lappstaden in Arvidsjaur: de grootst bewaarde Sami nederzetting ter wereld

Vanuit de gang kom je in een ronde zaal. Dit is het middelpunt van de tentoonstelling en vanuit hier leiden openingen je naar verschillende exposities. Door middel van die exposties maak je een reis door het erfgoed van Sápmi en Zweeds Lapland. De vaste exposities van het museum gaan onder meer over de tijd van kolonisten, traditionele klederdracht en zilverwerk, reizen, 400 jaar oude sjamaanse trommels, gebruiksvoorwerpen zoals messen en handwerken. Ik vond zelf ook de collectie traditionele zilveren sieraden prachtig om te zien. Naast deze vaste collectie zijn er ook wisselende exposities te zien.

Ik vond het een indrukwekkend museum waar we veel geleerd hebben. Maurice en ik zijn meer dan eens in (Noord-) Zweden geweest en door alles wat we in de jaren bezocht hebben wisten we behoorlijk wat over dit nomadenvolk. Toch leerden we in dit bezoek veel nieuwe dingen. Ik heb geruime tijd bij de poppen met traditionele klederdrachten staan te kijken. Zo gedetailleerd, zo mooi! Het meest indrukwekkend? Kijk even naar de wereldbol op de foto hierboven. Je ziet hem vanuit het perspectief van de noordpool. Voor ons lijkt Sápmi, of Lapland, misschien heel ver weg in het Noorden…. voor de Sami is dit het centrum van hun wereld.

Lees meer: Maak een reis door de tijd in Jamtli – een openluchtmuseum in het Zweedse Östersund

Interactief én toegankelijk

Wat ik leuk vind, is dat er ook aan kinderen wordt gedacht in het Ájtte museum. Geen verrassing in Zweden, maar toch. Zo zijn er in de hal ‘Laponia Mania’ diverse spelletjes te spelen waarbij je in negen missies je kennis en vaardigheden over Lapland en de Sami kunt testen. Kun jij toonvast joiken? Of blijf jij op de rails terwijl je een slee met rendieren bestuurt in een interactieve game? Als je meer dan twintig punten behaalt, mag je zelfs een verrassing ophalen bij de receptie!

Het is goed om te weten dat de bordjes in het museum bijna geheel in het Zweeds beschreven zijn, met her en der ook wat Engels. Bij de entree liggen echter stencils met uitleg in diverse talen – ook het Nederlands! Daarmee kun je best aardig volgen wat overal bedoeld wordt, zelfs als je helemaal geen Zweeds spreekt. Het museum heeft een restaurant en een kleine museumshop waar je talloze snuisterijen kunt kopen zoals armbandjes van rendierleer, mokjes, traditionele messen en meer.

In de buurt van het museum zijn ook verschillende kleine boetiekjes waar je een kijkje kunt nemen voor bijvoorbeeld sieraden en andere hebbedingetjes. De prijzen zijn nagenoeg gelijk aan die in de museumshop.

Meer informatie over het Ájtte museum

Ájtte, Svenskt fjäll- och samemuseum
Kyrkogatan 3
962 31 Jokkmokk

Openingstijden: het museum is bijna het gehele jaar geopend, met wisselende openingstijden maar uiterlijk tot 16.00 uur. Check voor je bezoek even de website voor de laatste informatie. Alleen in de zomer (15 juni tot en met 17 augustus) is het museum dagelijks open van 09.00 tot 18.00 uur.

Een toegangsbewijs voor het Ájtte museum kost SEK 90:- per persoon (Entreeprijzen 2020 – check vooraf de laatste prijzen via de website). Kinderen tot 16 jaar mogen gratis naar binnen onder begeleiding van een volwassene. Ben je met een groep vanaf 7 personen? Dan kun je ook een rondleiding krijgen onder begeleiding van een gids, wel vooraf reserveren.